Glokalia

Ez da gertaera interesgarri askorik izaten gure herrian. Norbere interesekoak bai, noski, gutako bakoitzaren eta ingurukoen bizitzak, kasurako; baina interes orokorrekotzat hartzen denik, ezer gutxi. Eitb.eus atarian begiratuta azken urtean ‘Urduliz’ zenbat aldiz aipatu den, hauxe: Osakidetzaren 40. urteurrena, Herri Txiki Infernu Handi saioaren atala, Frantziako Tourra, metroaren maiztasun aldaketa Espainiako Kopako finalerako eta eskalatzaile baten istripua Santa Mariñeko haitzetan. Gertakariok ez dira historia liburuetan azalduko. Horien ondoan, garrantzi handiagoa izan lezakeen zerbait jazo da azken hilabeteetan, Mecaner lantegiaren itxieraren inguruan.

Fotosintesiak, onenean, lurrazalak jasotako eguzki energiaren %1 bihurtzen du biomasa. Nekazaritzaren lorpena da biomasa horren zati handiago bat gizakion esku jartzea. Nola ez, gainerako espezieen kaltetan. Horretarako, aldez aurretik hainbat baliabide eta lan erantsi behar izaten dizkiogu lurrari: ongarriak, ura, lan indarra... Jakina, lur bat lantzeak zentzua izan dezan, kaloria gehiago atera behar dugu bertako elikagaietatik, aldez aurretik gastatu duguna baino. Otsoa gosez hiltzen da ehizan lortu baino energia gehiago xahutzen badu, eta hanka biko ugaztunok ez gara guk uste bezain ezberdinak.

Zerbait mugitzen dabil mugikortasunaren arloan. Hemendik gutxira, ibilgailu kutsagarrienek sarrera mugatua izango dute Euskal Herriko hiri handietan. Izan ere, Europako Batasuneko zuzentarauek eta estatuetako legeek behartuta, emisio gutxiko eremuak (EGE) ezarri beharko dituzte, beranduenez, 2025erako. Neurriak Hego Euskal Herriko 50.000 biztanletik gorako udalerriei eta Ipar Euskal Herriko 150.000 biztanletik gorako aglomerazioei eragingo die. Bilbo, Gasteiz, Iruñea, Donostia, Barakaldo, Getxo, Irun eta Lapurdiko kostaldeari, beraz.

Duela gutxi, Bilboko autobus geltokitik hurbil oinez nindoala, Radio Euskadiko esatari batek geratu eta elkarrizketatu ninduen, herritarrok Primeran plataformaren inguruan zer iritzi dugun jakin nahian. Aspaldion zeharo deskonektatuta ibili naiz, ez diet albistegiei kasu handirik egin, eta plataformaren berri eman behar izan zidan lehenik. Badaezpada ere, irakurleen artean ni bezalako pertsona despistaturik balego, ikus-entzunezkoen arloan euskarazko edukiak eta euskal edukiak zabaltzeko plataforma digitala da Primeran. Euskal Netflix, nolabait esateko.

Duela gutxi, nasa herriaren asanblada batean egoteko aukera izan dut, Toribio udalerriko Amyu' Kiwe babesgune indigenan, Kolonbian. Nasak Andeetako jatorrizko herri bat dira, gurea bezalako hizkuntza bakartu baten hiztunak, gurea baino lurralde bakartuagoan. Gehienak Cauca iparraldean eta inguruko departamentuetan bizi dira, estatuak, lur jabe handiek, erakunde indigenek eta narkotrafikatzaileek borrokatutako lurraldean. Zailtasunak zailtasun, beren lurralde, bizimodu eta identitateari eusteko borrokan diraute. Horixe zen, hain zuzen ere, aipatutako batzarraren helburua, nasen nortasuna eta bizitza ona zein ezaugarrik definitzen duten eztabaidatzea, XXI. mendean nasa izatea zer den hausnartzea.

Martxoaren 20an argitaratu zuen IPCCk, NBEren Klima Aldaketari Buruzko Gobernu Arteko Taldeak, bere seigarren ebaluazio zikloaren sintesia. Horrela, 2015ean hasitako bideari amaiera eman dio, eta ez du beste ezer argitaratuko 2030 arte. 36 orrialdeko dokumentu eskematikoa da, ingelesez bakarrik argitaratua, eta bertan laburtzen ditu aurreko txostenetako 10.000 orrialde baino gehiago, legegile eta politikariei (jatorrizkoan, policymakers) beren erabakietan laguntzeko gako nagusiak bilduta. Beraz, dokumentuak ez dakar informazio berririk, baina eragin handia izan dezake hurrengo hamarraldiko erabakietan.

Urteak daramatzagu etorkizunerantz ostikadak jotzen. Etorkizunerantz, eta etorkizunari. Konponbideak atzeratu eta atzeratu gabiltza eta, bitartean, hurrengo belaunaldien arazoak larriagotzen. Gure ekintzen ondorioak aurreikusi, aukera ezberdinak aztertu eta erabaki razionalak hartzeko gaitasuna da, zenbait antropologoren arabera, gizakiok gainerako animaliengandik bereizten gaituen ezaugarrietako bat. Horrela bada, ez gara oso gizaki jokatzen ari.