Judith Butler eta identitate subertsiboak

Judith Butler filosofo estatubatuarraren Gender Trouble. Feminism and the Subversion of Identity (1990) lan giltzarria “ezinbestean” euskarara ekarri behar zuen Eskafandrak. Hala dio Lorea Agirre saileko kide eta Jakineko zuzendariak: “Kolpe batean irakurri eta ulertuko duen belaunaldia jada hemen dagoelako ate joka, eta gaitza litzateke horiek iristear direla guk, aurrekook, bidea ez ireki izana”. 

Izan ere, Genero nahasmendua postfeminismoaren eta Queer teorien oinarria da. Gorputzaren, sexuaren, generoaren eta desiraren kategorizazioez hausnartzen du horien gibelean dauden botere harremanak aztertzeko. Eta emakume kategoriak bereziki ardazten du liburua: “Judith Butlerrek dio, feminismoak emakumea identitate kategoriatzat hartzen duenean, eta horrenbestez, subjektu eraldatzailetzat, nolabait, sistema heterozuzenaren kategoria berekin sortzen duela pentsamendua, eta, hain zuzen, borrokatu beharko lukeen sistema indartzen duela”. Horregatik, azaltzen du Agirrek: “Ez du uzten feminismoak sortu eta ekarri beharko lituzkeen aukera kulturalak, identitate anitz eta ez unibokoak sortzen, eta, ondorioz, askatu beharko lituzkeenak, esaterako, jada existitzen diren identitate ez arauzkoak, bazter uzten dituela. Hau da: sexua, natura, biologia bera konstrukto soziokultural politiko bat dela, eta, horrenbestez,  baita generoa ere”.

Horretarako, Mendebaldeko pentsamenduan oinarri diren hainbat filosoforen hausnarketekin eztabaidatzen du zuzenean Butlerrek saiakeran: Kant, Marx, Nietzche, Freud, Lacan, Irigaray, Marcuse, Foucault, Kristeva, Sartre, Klein, Simone de Beauvoir, Wittig… Elkarrizketa horren bidez doa apurka kategorizazioak dekontruitzen identitateen subertsioa proposatzeko. Feminismoa bera kritikatuz, feminismoarentzako eremu berriak zabaltzeko.

Lan hori euskarara ekartzeko ardura hartu du Ana Isabel Morales itzultzaileak Jakinek eta Elkarrek argitaratzen duten Eskafandra sailerako. Azala, berriz, Nagore Legarreta argazkilariaren irudiak paratu dio: zuri-beltzean lauso ageri den gorputza. “Jada euskal kultura da Butler”, azpimarratu du Agirrek. Euskaraz irakurri ahal izateak geure kulturan, pentsamenduan, diskurtsoan, markoan, praktikan, eraldaketan, kritikan sartu eta txertatzea ekarriko du”.